Güncellenme Tarihi: 01 Kasım 2024

Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 172. maddesi uyarınca, kamu davası açılması için yeterli şüpheye ulaşılamayan veya kovuşturma olanağının bulunmadığı durumlarda Cumhuriyet savcısı tarafından verilen bir karar türüdür. Bu kararla birlikte soruşturma süreci sona erdirilir. Uygulamada bu karara genellikle "takipsizlik kararı" denir.

Cumhuriyet savcısı, bir suç ihbarı aldığında etkin bir soruşturma yapmak zorundadır ve soruşturma yapılmadan kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilemez. Savcının bu kararı verebilmesi için:

1. Yeterli şüphe oluşturacak delil bulunmaması veya
2. Kovuşturma olanağının yasal olarak mümkün olmaması gerekmektedir.

Bu karar, suçtan zarar gören ile daha önce ifadesi alınmış veya sorguya çekilmiş şüpheliye bildirilir ve kararda itiraz hakkı, süresi ve başvurulacak mercii gösterilir.

Kovuşturmaya yer olmadığı kararı verildikten sonra aynı fiil nedeniyle kamu davası açılması, yalnızca yeni delillerin elde edilmesi ve bu delillerin sulh ceza hâkimliği tarafından kabul edilmesi halinde mümkündür. Ayrıca, bu kararın etkin soruşturma yapılmadan verildiği Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) tarafından tespit edilirse, yeniden soruşturma açılabilir. AİHM'nin etkin soruşturma kapsamında aradığı başlıca şartlar şunlardır:

• Bağımsız ve tarafsız bir soruşturma yürütülmesi
• Delillerin hızlı ve özenli bir şekilde toplanması
• Soruşturmanın resmi olarak başlatılması

AİHM, etkin bir soruşturma yapılmadığını tespit ederse veya dostane çözüm yoluyla dosya düşerse, kararın kesinleşmesinden itibaren üç ay içinde yeniden soruşturma açılabilir.

Suçtan zarar gören, kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 gün içinde kovuşturmaya yer olmadığı kararına itiraz edebilir. İtiraz dilekçesi, kararın verildiği Cumhuriyet savcısının görev yaptığı ağır ceza mahkemesinin bulunduğu yerdeki sulh ceza hâkimliğine yapılır. İtiraz dilekçesinde, kamu davasının açılmasını gerektiren olaylar ve deliller açıkça belirtilmelidir.

Sulh ceza hâkimliği, soruşturmanın genişletilmesi gerektiğini düşünürse Cumhuriyet başsavcılığından ek soruşturma işlemi talep edebilir. Eğer yeterli neden bulunamazsa, istemi gerekçeli olarak reddeder, itiraz eden tarafı yargılama giderlerine mahkûm eder ve dosyayı Cumhuriyet savcısına iade eder. Cumhuriyet savcısı bu kararı itiraz edene ve şüpheliye bildirir.

Eğer sulh ceza hâkimliği itirazı yerinde bulursa, Cumhuriyet savcısı bir iddianame düzenleyerek dosyayı mahkemeye sunar. Ancak savcının kamu davası açılmaması yönünde takdir yetkisini kullandığı hallerde bu madde hükmü uygulanmaz.

İtirazın reddedilmesi durumunda ise yeni delil bulunmadıkça ve sulh ceza hâkimliğince bir karar alınmadıkça aynı fiilden dolayı tekrar dava açılamaz.

Kovuşturmaya yer olmadığına dair kararın etkin soruşturma yapılmadan verildiği Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararı ile kesinleşirse veya dostane çözüm sağlanırsa, bu kararın kesinleşmesinden itibaren üç ay içinde yeniden soruşturma talep edilebilir. Bu taleple birlikte, önceki kararı veren makam yeniden soruşturma açarak gerekli işlemleri yürütür.

Kovuşturmaya yer olmadığına dair karar, delil yetersizliği veya kovuşturma olanaklarının olmaması halinde verilen, soruşturma sürecini sonlandıran bir karardır. Ancak bu kararın itiraz yolu açık olup, yeni delillerin elde edilmesi halinde yeniden soruşturma yapılması da mümkündür.

Bu makale, Av. Hüseyin Bayar tarafından yazılmış olup Bayar Hukuk Bürosu'na aittir. İzinsiz kopyalanamaz.