Güncellenme Tarihi: 26 Ekim 2024

Feshin geçersizliği ve işe iade davaları, işçi haklarının korunmasında önemli bir yer tutar. Ancak bu tür davalar, birden fazla işçinin aynı anda açtığı tek bir dava ile yürütülemez; her işçi kendi davasını bireysel olarak açmalıdır. İşe iade davası açabilmek için işçinin belirsiz süreli bir iş sözleşmesiyle çalışıyor olması gerekir. Fesih, geçerli bir nedene dayanmadığı halde, İş Kanunu'nun 20. maddesinde belirtilen süre içinde mahkemeye başvurulmazsa, fesih geçerli hale gelir.

Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu durumlarda davanın yalnızca asıl işverene yöneltilmesi yeterli değildir. Dava, alt işverene ya da alt işverenle birlikte asıl işverene karşı açılmalıdır. Yargıtay kararlarına göre, asıl işveren-alt işveren ilişkisi muvazaaya dayanmıyorsa ve sadece asıl işverene dava açılmışsa, davanın husumet yokluğu nedeniyle reddedilmesi gerekir. İşyerinin devri halinde ise işçinin iş sözleşmesi devralan işverene geçtiğinden, işe iade davası devralan işverene karşı açılmalıdır. Bu durumda, ilerde işe iade yükümlülüğü doğabilecek devralan işverene davanın ihbar edilmesi uygun olacaktır.

İş Kanunu’nun 20. maddesine göre, işçi, fesih bildiriminin tebliğinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesine başvurmalıdır. Fesih bildirimi yazılı yapılmamışsa, fiili olarak iş sözleşmesinin sona erdiği tarih esas alınır ve bu tarih her türlü delille ispat edilebilir. Görevsiz bir mahkemede açılan davalar, hak düşürücü sürenin hesabında dikkate alınır. Bir aylık başvuru süresi, hak düşürücü nitelikte olduğundan hâkim tarafından resen gözetilmelidir.

Dilekçede işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalıştığı, davalının işvereni olduğu, işyerinde en az otuz işçinin çalıştığı, altı aylık kıdeme sahip olduğu, fesih bildiriminin tebliğ tarihi ve fesih sebebinin geçerli olmadığı belirtilmelidir. İşçinin işveren vekili olmadığı vurgulanarak feshin geçersizliğinin tespiti, işe iade ve tazminat talebi dilekçede açıkça belirtilmelidir. İşçi temsilcisi olarak yapılan feshin geçersizliğinin tespiti istenirse, işe başlatmama tazminatının bir yıllık brüt ücret üzerinden belirlenmesi de talep edilebilir.

İşe iade davası, tespit davası niteliğinde olduğundan, dava açılırken maktu başvurma harcı yatırılır.

İşe iade davaları, İş Kanunu'nun 20. maddesine göre, seri yargılama usulüne tabidir. İşveren, dava dilekçesinin tebliğinden itibaren yedi gün içinde cevap vermelidir. Replik ve düplik süreleri ise beşer gün olarak belirlenmiştir. İşçi, davanın esasını ispatlamakla yükümlüdür; iş sözleşmesinin feshedildiğini ve bunun geçersiz olduğunu ispat etmelidir. İşveren ise feshin geçerli bir nedene dayandığını kanıtlamakla yükümlüdür.

Mahkeme, dört aya kadar çalıştırılmayan süre için işçiye ücret ve diğer hakların tespitine karar verebilir. Belirsiz süreli iş sözleşmesi, işçinin davranışı veya performansı ile ilgili bir nedenle feshediliyorsa, işçiye savunma hakkı tanınmalıdır.

Dava, işverenin ikametgahında veya işyerinin bulunduğu yerdeki iş mahkemesinde açılmalıdır. Mahkeme, işçinin talebini haklı bulursa feshin geçersizliğine ve işçinin işe iadesine karar verir. İşçinin işe başlatılmaması durumunda tazminata hükmedilir. Tazminat belirlenirken fesih nedeni ve işçinin kıdemi dikkate alınır. İşçi, mahkeme kararının kesinleşmesinden itibaren on iş günü içinde işverene başvurmazsa işe başlama hakkını kaybeder.