Güncellenme Tarihi: 03 Kasım 2024
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB): Şartlar, Denetim Süreci ve Son Yasal Düzenlemeler
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesine göre düzenlenen Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), mahkemece belirlenen bazı şartlar altında sanığın cezasının açıklanmaması ve denetim sürecine tabi tutulmasını sağlayan bir uygulamadır. Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararları ve son düzenlemelerle HAGB’nin uygulanma koşullarında bazı değişiklikler yapılmıştır.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Şartları
HAGB kararının verilebilmesi için bazı önemli şartlar bulunmaktadır:
- Kasıtlı bir suçtan önceden mahkumiyet bulunmaması: Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı mahkum edilmemiş olması gerekir.
- Sanığın yeniden suç işlemeyeceğine dair mahkemede olumlu bir kanaat oluşması: Mahkeme, sanığın kişilik özellikleri, duruşma sırasındaki tutum ve davranışlarına dayanarak yeniden suç işlemeyeceğine dair bir kanaate ulaşmalıdır.
- Mağdurun veya kamu zararının giderilmiş olması: Suçtan doğan zarar, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmelidir.
Önceden sanığın HAGB kararını kabul etmesi gerekmekteydi, ancak son düzenlemelerle bu şart kaldırılmıştır. Şu anda sanığın onayı olmaksızın da HAGB uygulanabilir.
Denetim Süreci ve Denetimli Serbestlik Tedbirleri
HAGB kararı verilen sanık, beş yıllık bir denetim süresine tabi tutulur. Bu süreçte, sanığın rehabilitasyonuna ve toplum düzenine uyum sağlamasına yönelik denetimli serbestlik tedbirleri uygulanabilir. Bu tedbirler arasında şunlar yer alabilir:
- Sanığın meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına katılması,
- Bir kamu kurumunda veya özel bir kuruluşta ücret karşılığında çalıştırılması,
- Belirli yerlere gitmesinin yasaklanması ya da belirli yükümlülüklere tabi tutulması.
Denetim süresi boyunca sanık, kasten yeni bir suç işlemediği ve denetim tedbirlerine uyduğu takdirde HAGB kararı ortadan kalkar ve dava düşer. Ancak, denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlenmesi veya yükümlülüklere uyulmaması halinde mahkeme hükmü açıklar ve cezanın infazına başlanır.
HAGB Kararının İptal Edilmesi Durumunda Alternatif Yaptırımlar
Denetim süresi içinde sanık yükümlülüklere uymadığı takdirde mahkeme, infazın tümünü gerçekleştirmek yerine bazı alternatifler sunabilir:
- Cezanın bir kısmının infaz edilmemesi: Mahkeme, sanığın belirli yükümlülükleri yerine getirememesi durumunda cezanın yarısına kadar olan bir kısmını infaz etmeyebilir.
- Hapis cezasının ertelenmesi veya seçenek yaptırımlara çevrilmesi: Gerekli koşullar mevcutsa, hapis cezasının ertelenmesi veya kamu hizmeti gibi seçenek yaptırımlarla değiştirilmesi mümkündür.
Anayasa Mahkemesi’nin İptal Kararı ve HAGB’nin Kapsamındaki Değişiklikler
Anayasa Mahkemesi’nin 2023 yılında verdiği iptal kararı sonrasında HAGB uygulamasında bazı önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler şunları içermektedir:
- Müsadere kararlarının HAGB kapsamı dışında bırakılması: HAGB kararları artık müsadere gibi ek yaptırımları içermemektedir.
- HAGB kayıtlarının kamuya açık olmaması: HAGB kararı bir sicile kaydedilmekle birlikte, bu kayıtlar yalnızca yargı organlarının erişimine açık olup, kamuya açıklanmaz.
Bu yeni düzenlemeler, HAGB’nin daha sınırlı ve yargı süreçleriyle bağlantılı bir uygulama olmasını sağlamaktadır.
Bu makale, Bayar Hukuk Bürosu kurucusu Avukat Hüseyin Bayar tarafından hazırlanmış olup Bayar Hukuk Bürosu’na aittir. İzinsiz kopyalanamaz veya kullanılamaz.
