Kanunun Amacı ve Kapsamı

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, ticari hayatın düzenlenmesi, tüzel kişilerin ve tacirlerin hak ve yükümlülüklerinin belirlenmesi amacıyla hazırlanmış bir kanundur. Kanun, ticaret şirketlerinden haksız rekabete kadar birçok alanda suç ve cezaları düzenler.

Ticaret şirketlerinin yönetim ve denetim süreçlerinde yer alan yükümlülüklerin ihlali durumunda, suç teşkil eden eylemler ve bunlara ilişkin cezalar şunlardır:

• Muhasebe Kayıtlarının Usulsüz Tutulması (Madde 64):
  • Suç Unsurları: Şirketlerin muhasebe kayıtlarının gerçeğe aykırı şekilde düzenlenmesi veya bu kayıtların gizlenmesi.
  • Oluşma Şartları: Defter ve kayıtların usulsüz tutulması, kayıtların imha edilmesi veya yok edilmesi.
  • Cezai Yaptırım: 300 günden az olmamak üzere adli para cezası.
• Sermaye Taahhüdüne Aykırı Davranış (Madde 550):
  • Suç Unsurları: Sermaye şirketlerinde ortakların sermaye taahhüdünü yerine getirmemesi veya hileli sermaye beyanında bulunulması.
  • Oluşma Şartları: Şirket kuruluşunda sermaye taahhüdünün yerine getirilmemesi veya eksik beyan edilmesi.
  • Cezai Yaptırım: 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası ve adli para cezası.
• Şirket Alacaklılarını Zarar Uğratma (Madde 556):
  • Suç Unsurları: Şirket yönetim kurulu üyelerinin, alacaklıları zarar uğratacak şekilde hareket etmesi.
  • Oluşma Şartları: Şirket malvarlığını eksik veya yanlış gösterme, alacaklıları yanıltma amacıyla hareket etme.
  • Cezai Yaptırım: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası.

Haksız rekabet, ticari hayatta dürüstlük kuralına aykırı davranışlar olarak tanımlanır. Bu tür eylemler, rakiplere veya ticaret hayatına zarar verir.

• Haksız Rekabetin Tanımı ve Unsurları:
  • Suç Unsurları: Haksız rekabet, aldatıcı reklamlar, yanıltıcı beyanlar, gizli bilgilerin hukuka aykırı kullanımı gibi eylemleri kapsar.
  • Oluşma Şartları: Rakip firmaların zarar görmesi amacıyla yapılan yanıltıcı faaliyetler.
  • Cezai Yaptırım: 2 yıla kadar hapis cezası ve adli para cezası.

Türk Ticaret Kanunu’na göre şirketlerin mali denetimi önemli bir yükümlülüktür. Denetimle ilgili yükümlülüklerin ihlali suç teşkil eder.

• Denetçi Raporunda Gerçeğe Aykırı Bilgi Verme:
  • Suç Unsurları: Denetçi tarafından hazırlanan raporların gerçeğe aykırı bilgiler içermesi.
  • Oluşma Şartları: Denetçi raporunda, şirketin mali durumunu gizlemek veya yanlış aktarmak amacıyla yanlış bilgi verilmesi.
  • Cezai Yaptırım: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası.

Anonim şirketlerin yönetimi ve sermaye taahhütlerinin ihlali durumunda cezai sorumluluk doğabilir.

• Sermaye Taahhüdüne Aykırı Davranış:
  • Suç Unsurları: Anonim şirketlerde ortakların sermaye taahhütlerini yerine getirmemesi.
  • Cezai Yaptırım: 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası ve adli para cezası.

Şirketlerin fesih ve tasfiye süreçlerinde usulsüzlük yapılması da suç teşkil eder.

• Fesih ve Tasfiye Usulsüzlükleri:
  • Suç Unsurları: Şirketin feshi veya tasfiyesi sırasında malvarlığının kötüye kullanılması veya gizlenmesi.
  • Cezai Yaptırım: 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezası ve adli para cezası.

Şirketlerin iflası durumunda, iflası kötüye kullanmak amacıyla mal varlığının saklanması veya yok edilmesi suçtur.

• İflasın Kötüye Kullanılması:
  • Suç Unsurları: Şirketin iflası sırasında mal varlığının gizlenmesi veya yok edilmesi.
  • Cezai Yaptırım: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası.

Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen suçlar için ağır cezai yaptırımlar öngörülmektedir:

• Muhasebe usulsüzlüğü: 300 günden az olmamak üzere adli para cezası.
• Sermaye taahhüdüne aykırılık: 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası ve adli para cezası.
• Haksız rekabet: 2 yıla kadar hapis cezası ve adli para cezası.
• Denetim ihlalleri: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası.

Ticaret Kanunu kapsamındaki bazı suçlar, mağdurun şikayeti üzerine soruşturulabilirken, bazı suçlar doğrudan re’sen (kendiliğinden) soruşturulur. Özellikle şirket alacaklılarını zarar uğratma, iflasın kötüye kullanılması gibi suçlar re’sen soruşturulur.

Türk Ticaret Kanunu kapsamındaki suçlar için zaman aşımı süresi genel olarak 5 yıldır. Ancak bazı suçlarda, örneğin muhasebe kayıtlarıyla ilgili usulsüzlüklerde, zaman aşımı süresi daha kısa olabilir.

Bazı ticaret suçları için hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verilebilir. Ancak, özellikle kasıtlı yapılan usulsüzlüklerde HAGB uygulanmayabilir.

Ticaret Kanunu'nda yer alan suçları birden fazla kez işleyen kişiler için mükerrerlik hükümleri devreye girer. Bu durumda, verilen ceza artırılır.

Ticaret Kanunu kapsamındaki suçlar için verilen cezalar, Ceza İnfaz Kanunu çerçevesinde infaz edilir. Suçun niteliğine göre koşullu salıverilme ve diğer infaz rejimleri uygulanır.

Ticaret Kanunu’na aykırı davranışlar, uluslararası ticaret düzenine zarar verebilir. Türkiye, uluslararası ticaret anlaşmalarına taraf olarak küresel ticari standartlara uyum göstermektedir.

2019 yılında bir anonim şirketin iflas sürecinde, şirket yöneticisinin mal varlığını gizlediği tespit edilmiş ve yöneticisi 2 yıl hapis cezasına çarptırılmıştır. Bu dava, iflas sürecindeki kötüye kullanımlara yönelik caydırıcı cezaların bir örneğidir.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, ticari hayatta dürüstlük ve şeffaflığı sağlamak amacıyla önemli suçlar ve cezalar düzenler. Şirket yönetiminde yapılan usulsüzlükler, haksız rekabet, muhasebe usulsüzlükleri ve sermaye taahhüdüne aykırı davranışlar, ağır cezai yaptırımlarla karşılanır. Ticari hayatta dürüstlük ve şeffaflık için sıkı denetim ve yasal düzenlemeler gereklidir.