Kanunun Amacı ve Kapsamı

5411 sayılı Bankacılık Kanunu, Türkiye’de bankacılık sektörünü düzenlemek, güvenli ve şeffaf bir finansal sistem oluşturmak amacıyla çıkarılmıştır. Bu kanun, bankaların faaliyetlerini düzenlerken, aynı zamanda bankacılık sektöründe işlenen suçların da cezai yaptırımlarını belirler. Bankacılık suçları, mali sistemin bütünlüğünü korumak adına ağır yaptırımlarla karşılaşır.

5411 sayılı Kanun’da yer alan temel bankacılık suçları şunlardır:

• Yetkisiz Bankacılık Faaliyetleri: Bankacılık izni olmadan faaliyet gösteren kişilerin işlediği suçlardır.
• Mevduat Kabul Etme ve Kredi Verme Yetkisi Olmayan Kurumlar: Yetkisi olmadan mevduat kabul eden veya kredi veren kuruluşlar suç işlemiş sayılır.
• Bilgi ve Belgede Sahtecilik: Bankaların faaliyetlerinde bilgi ve belgelerin kasten sahte düzenlenmesi suçu.
• Bankaların Sırlarını Açığa Vurma: Banka sırlarının üçüncü kişilerle paylaşılması, bankacılık sistemine zarar verecek şekilde bilgi sızdırılması.
• İçerden Öğrenenlerin Ticareti (Insider Trading): Banka içinde gizli bilgileri kullanarak yapılan ticaret veya manipülatif işlemler suç oluşturur.

Yetkisiz bankacılık faaliyetleri, bankacılık izni olmadan finansal faaliyet yürüten kişi veya kuruluşların işlediği suçları kapsar.

• Suç Unsurları: Yetkisiz bir şekilde bankacılık hizmetleri sunulması, mevduat toplanması veya kredi verilmesi.
• Oluşma Şartları: Bankacılık izni olmadan finansal faaliyet gösteren kişi veya kuruluşların tespiti.
• Cezai Yaptırım: Bu suçu işleyenler 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ve adli para cezası ile cezalandırılır.

Bankacılık işlemleri sırasında düzenlenen belgelerde sahtecilik yapılması, bankacılık sektörüne güveni sarsan ağır bir suçtur.

• Suç Unsurları: Bankacılık işlemlerinde sahte bilgi veya belge düzenlenmesi.
• Oluşma Şartları: Banka işlemleri sırasında kasten sahte belge veya bilgi sunulması.
• Cezai Yaptırım: 3 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası ve adli para cezası.

Banka sırlarının üçüncü kişilerle paylaşılması veya gizli bilgilerin yetkisiz kişilere sızdırılması, bankacılık sisteminin güvenliğini tehlikeye atan bir suçtur.

• Suç Unsurları: Bankaya ait gizli bilgilerin üçüncü kişilerle paylaşılması veya sızdırılması.
• Oluşma Şartları: Banka çalışanlarının ya da yetkililerin gizli bilgileri kasıtlı olarak paylaşması.
• Cezai Yaptırım: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ve para cezası.

Bu suç, bankanın veya başka bir şirketin iç bilgilerine dayanarak ticari faaliyetlerde bulunmayı kapsar.

• Suç Unsurları: İçeriden öğrenilen bilgi ile borsada manipülatif işlemler yapılması.
• Oluşma Şartları: Gizli bilgilere dayanarak borsa işlemi yapılması veya başkalarına bilgi verilmesi.
• Cezai Yaptırım: 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ve adli para cezası.

5411 sayılı Kanun, bankacılık suçlarına yönelik ağır cezai yaptırımlar öngörmektedir:

• Yetkisiz Bankacılık Faaliyetleri: 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ve adli para cezası.
• Bilgi ve Belgede Sahtecilik: 3 yıldan 6 yıla kadar hapis ve adli para cezası.
• Bankaların Sırlarını Açığa Vurma: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası.
• İçerden Öğrenenlerin Ticareti (Insider Trading): 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ve adli para cezası.

Bankacılık Kanunu kapsamında işlenen suçlar, kamu düzenini tehdit eden nitelikte olduğu için şikayete tabi değildir. Yetkili makamlar re’sen soruşturma başlatabilir.

Bankacılık suçları için zaman aşımı süresi genel olarak 8 yıldır. Ancak, bazı suçlar (örneğin içerden öğrenenlerin ticareti) için zaman aşımı süresi daha uzun olabilir.

Bazı hafif bankacılık suçları için hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) uygulanabilir. Ancak, içerden öğrenenlerin ticareti veya sahtecilik gibi daha ciddi suçlarda HAGB genellikle uygulanmaz.

Bankacılık suçlarını birden fazla kez işleyen kişiler için mükerrerlik hükümleri uygulanır. Bu durumda, ceza ağırlaştırılır ve infaz koşulları daha sert hale getirilir.

Bankacılık suçları için verilen cezalar, Ceza İnfaz Kanunu’na göre infaz edilir. Suçun niteliğine göre failin koşullu salıverilme veya denetimli serbestlik hakları sınırlanabilir.

Bankacılık suçları, uluslararası finans sistemini de etkileyen suçlar arasında yer alır. Türkiye, OECD ve FATF gibi uluslararası kuruluşlarla iş birliği yaparak bankacılık suçlarının önlenmesi ve cezalandırılmasında küresel normlara uygun hareket eder.

• Bankacılık işlemlerinde düzenli denetim ve kontrol mekanizmalarının oluşturulması,
• Banka çalışanlarının etik kurallar çerçevesinde eğitilmesi ve rüşvet, sahtecilik gibi eylemlerden kaçınmaları için bilinçlendirilmesi,
• İçerden öğrenenlerin ticaretine yönelik sıkı düzenlemeler ve cezai yaptırımlar.

Bankacılık suçlarına karışan bireyler ve kurumlar, yalnızca hapis cezalarıyla değil, aynı zamanda finansal ve mesleki yaptırımlarla da karşı karşıya kalabilirler. Faillerin mal varlıklarına el konulabilir, ticari faaliyetleri durdurulabilir ve mesleki yasaklarla karşılaşabilirler.

2020 yılında Ankara’da bir bankanın üst düzey yöneticisi, içeriden öğrendiği bilgilerle borsada manipülasyon yaptığı gerekçesiyle 4 yıl hapis ve 250.000 TL para cezasına çarptırıldı. Bu dava, bankacılık suçlarının ne kadar ciddi sonuçlar doğurabileceğini gözler önüne sermektedir.

5411 sayılı Bankacılık Kanunu, bankacılık sisteminde işlenen suçları ağır şekilde cezalandırmayı hedefler. Yetkisiz bankacılık faaliyetleri, sahtecilik, insider trading gibi suçlar, bankacılık sistemine zarar vermemek adına sıkı düzenlemelere tabidir. Bu suçlar, kamu düzenini tehdit eden nitelikte olduğu için re’sen soruşturulur ve ağır cezai yaptırımlar öngörülür.